گل محمدی: گیاهشناسی، خواص و توصیه‌های قبل از مصرف
نام تجاری گیاه:
Damask Rose
نام علمی گیاه:
Rosa × damascena Mill.
تاریخچه و گیاهشناسی:
براساس مدارک موجود، گل محمدی گیاهی بسیار قدیمی است. فسیل های این گل، با قدمت 30 میلیون سال در آمریکا یافت شده است اما زادگاه و نخستین رویشگاه آن خاورمیانه و ایران است. در آغاز سده ی هفدهم میلادی، گل سرخِ ایران به هندوستان، شمال آفریقا، ترکیه و سپس بلغارستان برده شد و کاشت آن گسترش یافت. ایران از قدیمی ترین تولیدکنندگان گل محمدی است. پیشینه ی تولید این گل در ایران، به بیش از 2500 سال پیش می‌رسد. گفته می شود تقطیر گل سرخ نخستین بار در ایران و اواخر قرن هفتم پس از میلاد مسیح انجام شد. روش تقطیرِ گل، بعدها در قرن چهاردهم میلادی، به امپراطوری عثمانی هم منتقل شد. ایران تا قرن شانزدهم میلادی، تولیدکنندۀ اصلی اسانس این گیاه بود و آن را به سراسر دنیا صادر می کرد. اعراب مسلمان در سده ی 10میلادی، هنر گلاب‌گیری را از ایران به اروپا بردند. نخستین کشور اروپایی که این هنر را به خدمت گرفت کشور اسپانیا بود.
دانستنی های کشاورزی
-گل-محمدی.jpg)
خواص گل محمدی:
تنظیم قند خون
در تحقیقی که روی موش های نرمال و دیابتی انجام شد، اثر عصاره ی گل محمدی با آکاربوز (داروی کاهنده ی قند خون که بازدارنده ی آلفا گلوکوزیداز است) مقایسه شد. نتایج نشان داد، عصاره ی این گیاه ضمن داشتن اثر بازدارندگی بر فعالیت آلفا گلوکوزیداز باعث کاهش قند خون شد. بازدارندگی از فعالیت آلفا گلوکوزیداز با جلوگیری از جذب کربوهیدرات از روده ی کوچک، باعث کاهش میزان گلوکز در خون می شود.
بهبود عملکرد قلب و عروق
در پژوهشی عصاره‌ی گل محمدی باعث افزایش ضربان قلب در خوکچه های هندی شد. به گفته ی محققان، اخیراً یک ترکیب جدید به نام سیانیدین-3-او-بتا-گلوکوزید از جوانه های گل محمدی استخراج شد که می تواند از فعالیت آنزیم مبدل آنژیوتنسین 1(ACE) جلوگیری کند. از آنجا که ACE یک آنزیم کلیدی در تبدیل آنژیوتانسین 1 به آنژیوتانسین 2 (منقبض کننده ی عروقی که باعث افزایش فشار خون می شود) است، گل محمدی می تواند در بهبود عملکرد قلب و عروق موثر باشد.
ضد افسردگی
آن گونه که نتایج یک پژوهش نشان داد، استفاده از دوز پایین عصاره ی گل محمدی سبب کاهش افسردگی در موش های سوری شد. براساس یافته های این آزمایش، گل محمدی در دوزهای کم، اثری مشابه داروی ضد افسردگی ایمی پرامین دارد. محققان معتقدند دلیل خاصیت ضد افسردگی این گیاه می تواند اثر بازدارندگی آن بر بازجذب سروتونین باشد.
افزایش میل جنسی
استفاده از اسانس گل محمدی باعث افزایش میل جنسی در افراد مبتلا به اختلال افسردگی عمده (MDD) شد. ممکن است سازوکار تأثیر این گیاه در افزایش میل جنسی، ترکیبات موجود در اسانس گل محمدی باشد که اثرِ بازدارنده بر مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (این ماده باعث افزایش میل جنسی می شود) دارند. همچنین اسانس گل محمدی با افزایش تعداد اسپرم و تولید تستوسترون، به افزایش قدرت باروری کمک می کند.
تسکین سرفه
در پژوهشی، محققان ابتدا با استفاده از سیتریک اسید باعث ایجاد سرفه در خوک ها شدند، سپس مشاهده کردند که استعمال عصاره ی گل محمدی از تعداد سرفه هایشان بسیار کاست. در آزمایش دیگری، اثر عصاره ی اتانولی و اسانس این گیاه بر ماهیچه های صاف مجرای تنفسی خوکچه های هندی که تحت تأثیر متاکولین بودند آزمون شد.
بر پایه ی نتایج این آزمون، عصاره و اسانس این گیاه اثر آرامش بخشی دارند که تأثیری مشابه اثرِ داروی تئوفیلین (گشاد کننده ی مجاری هوایی) است. با اینکه هنوز سازوکار دقیقِ اثرِ گل محمدی در جلوگیری از سرفه شناخته شده نیست، محققان معتقدند این تاثیر می تواند به سبب اثر محرک این گیاه بر پذیرنده های بتا-آدرنرژیک (دخیل در گشاد شدن عروق و استراحت عضلات صاف) باشد.
ضد تشنج
تحقیقات، تأثیر مثبتِ اسانس گل محمدی بر حملات تشنجی در مبتلایان به صرع را نشان داده اند. در آزمایشی، عصاره ی گل محمدی اثر چشمگیری در کاهش دفعات و شدّت حمله های تشنجی داشت. در این آزمایش عصاره ی گل، از تولید نورون های تیره در نواحی مختلف هیپوکامپ جلوگیری کرد. این اثر می تواند به دلیل وجود ژرانیول و اوژنول موجود در گل محمدی باشد که هر دو، اثرِ ضد صرع دارند.
بهبود کیفیت خواب
آن گونه که در یک آزمایش مشاهده شد، عصاره های آبی و الکلی گل محمدی دارای اثر خواب آور در موش های سوری بودند. به نظر محققان، این امر به سبب وجود فلاونوئیدها و ترپن ها در گل محمدی است. فلاونوئیدها اثر خود را از طریق تاثیر بر پذیرنده های مرکزی بنزودیازپین اعمال می کنند. فعالیت سیستم گابارژیک هم به عنوان مکانیسم دیگری برای این خاصیت ذکر شده است.
ضد سرطان
مصرف عصاره ی گل محمدی باعث از بین رفتن و یا کاهش تکثیر سلول های سرطانی در معده می شود. به نظر پژوهشگران، اثر ضد سرطانی این گیاه می تواند به سبب وجود ترکیبات پلی فنل مثل کوئرستین و کمپفرول باشد. این ترکیبات خاصیت آنتی اکسیدانی دارند و بر سیستم های پیام رسان درون سلولی و مسیرهای پیام رسان جانبی اثر می گذارند.
خواص گل محمدی:
مواد موثره و ارزش تغذیه ای گل محمدی
کامپفرول، کوئرستین، ژرانیول، اوژنول، سیترونلول، میرسن، نرول، فنیل اتیل الکل، نونادکان و کربوکسیلیک اسید.
شکسپیر و همچنین شاعر انگلیسی، توماس ریورز، در آثار خود از گل محمدی نام برده اند.
گفته می شود گل محمدی در قرن سیزدهم توسط جنگجویی به نام رابرت دی بری، از سوریه به اروپا برده شد.
برای تهیه دمنوش: 2-1 گرم گل محمدی را به 1 فنجان (200 میلی لیتر) آب اضافه کنید و تا 3 فنجان در روز بنوشید
1 تا 2 ساعت قبل یا بعد از غذا.
عوارض جانبی و واکنش های حساسیت زا
مصرف خوراکی
هیچگونه خطرات سلامت یا عوارض جانبی در ارتباط با مصرف مناسب دوزهای درمانی تعیین شده شناخته نشده است.
بارداری و شیردهی
در حال حاضر درباره ایمنی مصرف دارویی گل رز در دوران بارداری و شیردهی اطلاعات کافی در دسترس نیست. از مصرف خوراکی آن بیشتر از مقادیر موجود در غذا پرهیز کنید.
دیابت
ویتامین C موجود در گل رز ممکن است بر کنترل دیابت اثر بگذارد، اگرچه همه متخصصان در این مورد موافق نیستند.
کمبود گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز
مقادیر زیاد ویتامین C در گل رز می‌تواند خطر عوارض این اختلال را افزایش دهد.
سنگ های کلیوی
مقادیر زیاد ویتامین C در گل رز می‌تواند احتمال تشکیل سنگهای کلیوی را افزایش دهد.
اختلالات مرتبط با آهن
اختلالات مرتبط با آهن مانند هموکروماتوز (مقادیر بیش ازحد آهن در خون و اندام های بدن)، تالاسمی یا آنمی (کم خونی): اگر در چنین شرایطی هستید، گل رز را با احتیاط مصرف کنید. ویتامین C موجود در آن می تواند جذب آهن را افزایش دهد که می تواند باعث بدتر شدن شرایط شما شود.
سابقه حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد)
گل رز حاوی روگوسین E است. روگوسین E می‌تواند باعث لختگی خون شود. اگر سابقه حمله قلبی دارید، مصرف گل رز ممکن است احتمال لختگی خون یا حمله قلبی دیگر را در شما افزایش دهد.
بیماری سلول داسی شکل
ویتامین C موجود در گل رز می تواند خون را اسیدی کند. این شرایط می‌تواند باعث بیماری سلول داسی شکل شود. بهتر است از مصرف آن پرهیز کنید.
سابقه سکته مغزی
روگوسین E موجود در گل رز می‌تواند باعث لختگی خون شود. اگر سابقه سکته مغزی دارید، مصرف گل رز ممکن است احتمال لختگی خون یا سکته مغزی مجدد را افزایش دهد.
لختگی خون در پاها یا ریه ها
روگوسین E موجود در گل رز می‌تواند باعث لختگی خون شود. اگر در پاها (ترمبوز سیاهرگی عمقی) یا ریه هایتان (آمبولی ریوی) لخته خون وجود دارد، مصرف گل رز می‌تواند احتمال سکته مغزی مجدد را افزایش دهد.
واکنش های حساسیت زا
به طور کلی، هر فرد ممکن است نسبت به گیاهان و ادویه های خاصی حساسیت داشته باشد که این حساسیت باید در درجه اول توسط خود فرد و در درجه دوم توسط پزشک تشخیص داده شود. البته این واکنش‌های آلرژیک عوارض جانبی مزمن یا حاد ایجاد نمی‌کنند و بعد از شناسایی گیاه حساسیت‌زا و قطع مصرف آن، عوارض ناشی از آلرژی برطرف خواهد شد.
هیچ شرکت یا هیچ محصولی نمی‌تواند از واکنش های آلرژیک بدن های مختلف از پیش آگاهی داشته باشد. ناسازگاری بدن با یک یا چند گیاه خاص هر چند به ندرت پیش می‌آید اما به هر حال ممکن است مصرف کنندگانی با آن مواجه شوند.
تداخل دارویی
آلومینیوم در بیشتر داروهای ضداسید (کاهنده اسید معده) موجود است. ویتامین C موجود در گل رز می‌تواند مقدار جذب آلومینیوم بدن را افزایش دهد. گل رز را 2 ساعت پیش یا 4 ساعت پس از داروهای ضداسید مصرف کنید.
ویتامین C موجود در گل رز می‌تواند مقدار جذب استروژن بدن را افزایش دهد. مصرف گل رز همراه با استروژن می تواند اثرات و عوارض جانبی استروژن ها را افزایش دهد. برخی قرص های استروژن شامل: استروژن کونژوگه (پرمارین)، اتینیل استرادیول و استرادیول است.
مقادیر زیاد ویتامین C می تواند میزان دفع فلوفنازین (پرولیکسین) از بدن را افزایش دهد. مصرف گل رز همراه با این دارو می تواند اثربخشی دارو را کاهش دهد.
گل رز اثری مشابه داروی ادرارآور دارد. مصرف گل رز می تواند میزان دفع لیتیوم از بدن را کاهش دهد و در این صورت مقدار لیتیوم بدن افزایش می یابد و باعث عوارض جانبی جدی می شود. در صورت مصرف لیتیوم، پیش از مصرف گل رز با پزشکتان مشورت کنید؛ ممکن است لازم باشد دوز لیتیوم مصرفیتان تغییر کند.
وارفارین برای کاهش سرعت لخته شدن خون استفاده می‌شود. گل رز حاوی ویتامین C است و مقادیر زیاد این ویتامین می‌تواند اثربخشی وارفارین (کومارین) را کاهش دهد. کاهش اثربخشی وارفارین (کومارین) می‌تواند خطر لختگی خون را افزایش دهد. ممکن است لازم باشد دوز وارفارین مصرفیتان تغییر کند.
مقادیر زیاد ویتامین C موجود در گل رز تجزیه آسپرین در بدن را کاهش می‌دهد. مصرف مقادیر زیاد گل رز همراه با آسپرین می‌تواند اثرات و عوارض جانبی آسپرین را افزایش دهد. درصورتی که مقادیر زیاد آسپرین مصرف کردید، از مصرف مقادیر زیاد گل رز خودداری کنید.
گل رز حاوی ویتامین C است. این ویتامین می‌تواند سرعت دفع تریلیسات از بدن را کاهش دهد.
ویتامین C موجود در گل رز می تواند سرعت دفع سالسالات از بدن را کاهش دهد. مصرف گل رز همراه با سالسالات (Disalcid) می تواند اثرات و عوارض جانبی سالسالات را افزایش دهد.
کاربرد در طب قدیم
در طب سنتی، گل محمدی برای درمان دردهای سینه و شکم، سوءهاضمه، سرفه، افسردگی، استرس عصبی، آلرژی، سردرد و میگرن کاربرد دارد. این گیاه تقویت کننده ی عملکرد قلب، ضد اسپاسم، مسهل و برطرف کننده ی گرفتگی سینه و برونشیت هم هست.
مقالات مرتبط
- Mahboubi, M. (2016). Rosa damascena as Holy Ancient Herb with Novel Applications. Journal of Traditional and Complementary Medicine, 6(1), 10-16. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2225411015000954
- Dolati, K., Rakhshandeh, H., & Shafei, M.N. (2011). Antidepressant-like Effect of Aqueous Extract from Rosa damascena in Mice. Avicenna Journal of Phytomedicine, 1(2), 91-97. Retrieved from http://ajp.mums.ac.ir/article_127_285cfcebe1cedbd441549c3b2c89f696.pdf
- Homayoun, M., Seghatoleslam, M., Pourzaki, M., Shafieian, R., Hosseini, M., & Ebrahimzadeh Bideskan, A. (2015). Anticonvulsant and Neuroprotective Effects of Rosa damascena Hydroalcoholic Extract on Rat Hippocampus. Avicenna Journal of Phytomedicine, 5(3), 260-270. Retrieved from http://ajp.mums.ac.ir/article_4138_deaaae283aa246eda8aedb8fba121e18.pdf
- Meimandi, K., & yaghoobi, M.M. (2015). Effects of Aqueous and Ethanolic Extract of Rosa damascena mill L. against Human Gastric Cancer Cells. Journal of Cellular and Molecular Researches, 28(2), 299-309. Retrieved from http://cell.ijbio.ir/?_action=articleInfo&article=656
- https://www.webmd.com/vitamins-supplements/ingredientmono-839-rose%20hip.aspx?activeingredientid=839&activeingredientname=rose%20hip
- Shahabuddin, M., Idris, M., A. Bhat, Sh., M. Adnan, Farheen. (2015). Description of Gul-e-surkh (Rosa damascena) in Unani Medicine: A Review. World Journal of Pharmaceutical Research, 4(3), 859-875. Retrieved from www.wjpr.net/download/article/1425182135.pdf
- Rose Hip. Examinec.com. Retrieved from https://examine.com/supplements/rose-hip/
- Farnia, V., Shirzadifar, M., Shakeri, J., Rezaei, M., Bajoghli, H., Holsboer-Trachsler, E., & Brand, S. (2015). Rosa damascena Oil Improves SSRI-Induced Sexual Dysfunction in male Patients Suffering from Major Depressive Disorders: Results from a Double-Blind, Randomized, and Placebo-Controlled Clinical Trial. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 2015(11), 625-635. Retrieved from https://www.dovepress.com/rosa-damascena-oil-improves-ssri-induced-sexual-dysfunction-in-male-pa-peer-reviewed-fulltext-article-NDT
- Boskabady, M.H., Shafei, M.N., Saberi, Z., & Amini, S. (2011). Pharmacological Effects of Rosa Damascena. Iranian Journal of Basic Medical Sciences, 14(4), 295-307. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3586833/
- Mahmood, N., Piacente, S., Pizza, C., Burke, A., Khan, A. I., & Hay, A. J. (1996). The Anti-HIV Activity and Mechanisms of Action of Pure Compounds Isolated fromRosa damascena. Biochemical and biophysical research communications, 229(1), 73-79. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8954085/
- https://www.thenational.ae/arts-culture/the-city-gardener-the-damask-rose-s-history-and-appeal-1.187113
???site.plant.articles???
هشتگ
محصولات مرتبط
منابع
- Mahboubi, M. (2016). Rosa damascena as Holy Ancient Herb with Novel Applications. Journal of Traditional and Complementary Medicine, 6(1), 10-16. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2225411015000954
- Dolati, K., Rakhshandeh, H., & Shafei, M.N. (2011). Antidepressant-like Effect of Aqueous Extract from Rosa damascena in Mice. Avicenna Journal of Phytomedicine, 1(2), 91-97. Retrieved from http://ajp.mums.ac.ir/article_127_285cfcebe1cedbd441549c3b2c89f696.pdf
- Homayoun, M., Seghatoleslam, M., Pourzaki, M., Shafieian, R., Hosseini, M., & Ebrahimzadeh Bideskan, A. (2015). Anticonvulsant and Neuroprotective Effects of Rosa damascena Hydroalcoholic Extract on Rat Hippocampus. Avicenna Journal of Phytomedicine, 5(3), 260-270. Retrieved from http://ajp.mums.ac.ir/article_4138_deaaae283aa246eda8aedb8fba121e18.pdf
- Meimandi, K., & yaghoobi, M.M. (2015). Effects of Aqueous and Ethanolic Extract of Rosa damascena mill L. against Human Gastric Cancer Cells. Journal of Cellular and Molecular Researches, 28(2), 299-309. Retrieved from http://cell.ijbio.ir/?_action=articleInfo&article=656
- https://www.webmd.com/vitamins-supplements/ingredientmono-839-rose%20hip.aspx?activeingredientid=839&activeingredientname=rose%20hip
- Shahabuddin, M., Idris, M., A. Bhat, Sh., M. Adnan, Farheen. (2015). Description of Gul-e-surkh (Rosa damascena) in Unani Medicine: A Review. World Journal of Pharmaceutical Research, 4(3), 859-875. Retrieved from www.wjpr.net/download/article/1425182135.pdf
- Rose Hip. Examinec.com. Retrieved from https://examine.com/supplements/rose-hip/
- Farnia, V., Shirzadifar, M., Shakeri, J., Rezaei, M., Bajoghli, H., Holsboer-Trachsler, E., & Brand, S. (2015). Rosa damascena Oil Improves SSRI-Induced Sexual Dysfunction in male Patients Suffering from Major Depressive Disorders: Results from a Double-Blind, Randomized, and Placebo-Controlled Clinical Trial. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 2015(11), 625-635. Retrieved from https://www.dovepress.com/rosa-damascena-oil-improves-ssri-induced-sexual-dysfunction-in-male-pa-peer-reviewed-fulltext-article-NDT
- Boskabady, M.H., Shafei, M.N., Saberi, Z., & Amini, S. (2011). Pharmacological Effects of Rosa Damascena. Iranian Journal of Basic Medical Sciences, 14(4), 295-307. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3586833/
- Mahmood, N., Piacente, S., Pizza, C., Burke, A., Khan, A. I., & Hay, A. J. (1996). The Anti-HIV Activity and Mechanisms of Action of Pure Compounds Isolated fromRosa damascena. Biochemical and biophysical research communications, 229(1), 73-79. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8954085/
- https://www.thenational.ae/arts-culture/the-city-gardener-the-damask-rose-s-history-and-appeal-1.187113
